गुम भयो घुम, उघारियो छाता

बर्खामा र्गाउँघरमा घुम ओडेर मेलापात जाने चलन केही अघिसम्म पनि प्रचलनमा थियो । तर अहिले घुमको ठाउँ छाताले लिएको छ । मेलापात र हाटबजारमा समेत घुम ओड्ने चलन हराउँदो छ । बुडापाकाले मेलापात जाँदा घुम ओढ्ने चलन अहिले सम्झना मात्र बनेको छ । पाँचथरको वलने २ बाट दमक बसाइँसरेपछि घुम ओढेर मेलापात गएको दिन सम्झना मात्र भएको बताउँदै शेषकुमार निरौलाले भनेुअहिले ती दिन सम्झना मात्र भए यता आएपछि छाता नै सजिलो भयो ।
भोर्लाको पात मोहोरेर बाँसको चित्रामा घुम बनाउने सीप आँफूले पहाडमै छँदा सिकेको बताउँदै भनेुतराईमा भने चित्रामा प्लाष्टिक मोहेरेर बनाइँदो रहेछ ।

उमेरदार र तन्नेरीहरको रोजाई नयाँ फेसेनवल छाता नै हो । विभिन्न रंग र आकारमा उपलब्ध छाता आफ्नो पहिलो रोजाई भएको बताउँदै दमक १४ की रोजी घिमीरेले भनिन्गर्मी छल्न र बर्षामा पानीबाट बच्न पनि छाता नै सजिलो हो । दमकमा जन्मि हुर्केकी उनले अहिलेसम्म घुम नओढेको बताइन् । हजुरआमाहरुले कुरा गरेको भने सुनेकी छु ।

प्लस टुकी यी छात्रा सहरमा घुम ओढ्ने चलन नभएको बताउँछिन् ।
अहिले गर्मीको समयमा तराईमा छाता ओढेर हंडेका दृष्य बाक्लै देखिन्छ । कतिपयले हार्मफुल सनरेज बाट जोगाउन पनि छाता सहयोगी हुने बताउँछन् । दमक क्याम्पसका छात्र नविन अधिकारीले भनेुघामपानीबाट जोगाउन छाता महत्वपूर्ण वस्तु हो । उनले युवापुस्तामा छाता निकै लोकपि्रय रहेको बताए ।
एकघना बाँसबाट दुइवटासम्म घुम बनाउन सकिन्छ । बाँसलाई चिरेर चोया काटेपछि त्यसलाई टुप्पाबाट मोहोर्दै भोर्लाको पात राखेर घुम तयार गरिन्छ । ताप्लेजुङ हाङपाङकी नारायणी तिवारीले भनिनुखै अब त कता गए भोर्ला कता गए घुम । झापा झरेपछि उनले भोर्लाको पात देख्न नपाएको बताइन् । भोर्लाको पातले बन्ने घुम दुई बर्षसम्म नबिग्रने तिवारी बताउँछिन् । तर अहिले उनको रोजाई समेत छाता नै भएको छ । तराई झेरपछि मात्र देखेकी हुँ ुउनले भनिन ुउता छाता ओड्ने चलन नै थिएन् ।अहिले पनि पहाडमा मेलापातमा जाँदा घुम ओढ्ने गरिन्छ ।
धान कोदो र मकै रोप्न जाँदा घुम ओढ्नेहरु अहिलेपनि पूर्वी पाहाडी गाउँहरुमा प्रशस्तै भेटिन्छन् । नारायणीले भनिनुतर विगतको यस्तो चलन हराउँदो छ यी चलन भावि पूस्ताकालागि पनि जोगाउनु पर्ने उनी बताउँछिन् ।तराइमा बर्षायाममा धान रोप्न जाने रोपाहार बाउसे र हलीले पनि घुम नै ओढ्दथे तर अहिले प्लाष्टिक ओढ्नेहरु बढेका छन् । प्लाष्टिकले समेत गाउँघरबाट घुम बिस्थापित गराउन मद्धत गरेको छ ।

सहरिया युवापूस्ताले छातालाई सहज साधन मान्ने गरेका छन् । स्कुल कलेज बजार कन्सर्ट आदि सबै ठाउँमा जाँदा छाता पहिलो रोजाई बन्छ । युवतीहरु पोसाक सुहाँदो छाता नै रोज्न मनपराउँछन् । दमक १ की निलिमा गौतम भन्छिन्गर्मीमा छाता बिनाको िहंडाई त कल्पना बाहिरको कुरा हो मलाई रंगीन र बुट्टेदार छाता ओढ्न मन पर्छ । नेपालमा पूर्वी क्षेत्रमा भारतमा निर्मित छाता पाइने भएपनि देशका अधिकांश भागमा चिनमा निर्मीत छाता कै बर्चस्व छ । एकसय रुपैयाँमा पाईने छाता अहिलेका पुस्ताको पहिलो रोजाई नै भएको छ । तर सुस्त गतिमा हराउँदो अवस्थामा रहेको घुम ओढ्ने चलनले युवालाई भने समेट्न सकेको छैन् ।