हाम्रो बहिर्गमन त्यसै खेर जानु हुदैंन् ।

हाम्रो बहिर्गमन त्यसै खेर जानु हुदैंन् । हाम्रो बलिदानको सम्मान हुनुपर्दछ । मंगलवार हातमा काखे नानी च्यापेर इलामको चुलाचुली शिविर छाड्न तयारी गर्दै गर्दा आयोग्य ठहर गरिएकी माओवादी लडाकु छायाँ सिग्देलले भनिनूहामी शिविर बाहेर बसेरपनि खबरदारी गरीरहने छौं । यो हाम्रो त्याग शान्ति स्थापनाकै लागि हो । ताप्लेजुङ फुङलिङ निवासी उनले काखको एक वर्षे छोराको लालनपालन गर्न र उस्को पढाईका लागि पनि आफूँ घर फिर्न लागेको बताईन् ।

उनका श्रीमान पनि माओवादी पार्टीको कार्यकर्ता हुन् । तीन वर्षसम्म चुलाचुली शिवर छाड्नु पर्दा भाभुव बनेकी उनले देशले अब शान्तिको बाटो समात्नु पर्ने सुझाव दिदैं भनिनूनेताहरुले अबपनि भुल गर्नु हुन्न । सबै मिलेर संविधान निमार्ण गर्नु पर्छ ।

झापा जलथल ६ निवासी जमिन हास्दापनि मंगलवार नै घर पुग्दैछन् । उनले भनेसायद आमा पर्खेर बस्नु भएको होला । म पहिले घर जान्छु । परिवारका सदस्यलाई भेट्छु । अनि त्यसपछि के गर्ने भनेर सल्लाह गर्ने छु । उनले शिविर र साथीभाईलाई चटक्कै छाड्नु पर्दा भने पीडा भईरहेको सुनाए । सँगै रहेका झापा बनियानी निवासी उनका साथी कृष्ण राजवंशीले भने सेनाको जीवन यस्तै हो कहिले भित्र कहिले बाहिर । तर देश र जनताका लागि हामी कहिल्यै पनि अयोग्य छैनौं । उनले अबको समय परिवारका लागि दिने बताए ।

मादीमुलखर्क संखुवासभाकी कामना दाहाललाई लिन उनकी आमा पुष्पा शिविर सम्म आएकी थिइन् । उनले भनिन छोरीलाई लिन यहाँसम्म आएकी हुँ । अब हाम्रा लागि समय दिने भनेकी छ । उस्ले अव फेरि नयाँ जीवन शुरु गर्ने छे । छोरी कामनाले पनि अब नयाँ जीवन शुरु गर्ने बताईन् ।

मंगलवार इलामको चुलाचुली स्थित प्रथम डिभिजन मुख्यालयका चार सय छयहत्तर अयोग्य माओवादी लडाकु घर फिरेका हुन् ।

शान्ति सम्झौतामा उल्लेख भए अनुसार र संयुक्त राष्ट्र संघले तोकेको मापदण्ड पुरा नगरेका ती लडाकुलाई औपचारिक विदा गरिएको हो ।

चुलाचुली मुख्यालय र मातहतका सहायक शिविरहरु मोरङको टाँडी तथा याङ्शिला र इलामको दानावारी शिविरका लडाकु घर फर्केको मुख्यालयले जनाएको छ ।

अनमिन प्रवक्ता मार्टिन लोगनले त्यो शिविरबाट घर फिर्ने तय भएका ८ सय ७५ मध्ये ४ सय ३ जना अनुपस्थित रहेको बताए । घर फिर्ने मध्ये एक सय १८ जना महिला लडाकु छन् ।

एक औपचारिक कार्यक्रम गरी ती जनसेनालाई विदा गरियो । कार्यक्रममा बोल्दै माओवादी जनसेनाका पूर्व डेपुटी कमाण्डर वर्षामान पुन अनन्तले जनसेनाले देश बदल्न गरेको बलिदानलाई पार्टीले कहिल्यै नभुल्ने बताउँदै उनीहरु शिविर बाहिर रहेपनि गणतन्त्रका लागि सँधै लागिपर्न सुझाव दिए । उनले शान्ति प्रकृयाका लागि जनसेनाको योगदानको कदर हुने दाबी गरे ।

कार्यक्रममा जनसेनाका डेपुटी कमाण्डर चन्द्रप्रकास खनाल बलदेवले मानिस कहिल्यै अयोग्य हुदैंन भन्दै समाजमा गएर नयाँ ढंगले काम गर्न घर फिरेका जनसेनालाई सुझाव दिए । जनसेनालाई घर फर्काउन चुलाचुली शिविरमा सत्रवटा बसको व्यबस्था गरिएको थियो ।

ती बसले उनीहरुलाई विर्तामोड इलाम इटहरी धनकुटा र विराटनगरसम्म छाड्ने छन् । कार्यक्रममा बोल्दै डिभिजनका कमाण्डर प्रतिक्षाले जनसेनाले आफ्नो भूमिका समाजमा बढाउने बताए । अव चुलाचुली र मातहतका सहायक शिविरमा एक हजार ९सय ३५ जनसेना बाँकी छन् ।

आगलागि पीडित शरणार्थी रातभर कठ्याङ्गि्रए

मस्त निद्रामा थिएँ । आगो आगो भन्ोको सुनेर एकसोर कपडामै बच्चा च्यापेर उघँदै दुगरे । बाहिर निस्कदा त आफ्नै छाप्राको दलान दन्दनी बल्दै थियो ।ू झापाको दमक स्थित बेलडाँगी १ शिविरका भुटानी शरणार्थी बमवहादुर तामाङले बुधवार राती शिविरमा भएको आगलागिको घटना सुनाउँदै भने ूसबै जायजेथा खरानी भयो । एकसरो कपडा र ज्यान बाहेक केही बचाउन सकिएन् । खुला आकासमुनी कठ्याङ्ग्रीएर रात बितायौं ।
बिहिवार बिहान आगलागिले डढेर खरानी मात्र बाँकी रहेको आफ्नो छाप्राको भग्नावशेषमा डढेका गहना र पैसा भेटिने आशामा खरानी उधिन्दै गर्दा भेटिएकी सेक्टर ए ३ की गंगीमाया गुरुङले भनिन ूकेही निकाल्ने मौकै मिलेन । एकैछिनमा सबै मालसामान स्वाहा भयो । अहिले खरानीमा डढेका केही सिक्का र गहना चािहं भेटे । ू रातभर छिमेकीको आगँनमा रात बिताएकी उनले कठ्याङग्रीदो जाडोमा बालवच्चालाई भने समस्या भएको बताईन् । उनले भनिन ूकपडापनि छिमेकीसँगै मागेर लगायौं । भाँडा वर्तन केही बाँकी छैनन्् । ू उनले रातभरको जाडोमा सिउसिउ गर्दै बस्नु परेको पीडा सुनाईन् ।
आगलागिबाट पाठ्य पुस्तक समेत जलेपछि शरणार्थी विद्यार्थीहरुपनि समस्यामा परेका छन् । कक्षा नौका छात्र देवीचरण दर्जीले भने ूसबै किताब जले । अब कसरी पढ्नु होला । ू आफूँहरु घर जलेपछि रातभर चिसो चौरमा बसेको उनले बताए । शरणार्थी बालमन्चका संयोजक इन्द्र ति_िम्सनाका अनुसार एक सय भन्दा धेरै विद्यार्थीको पाठ्यपुस्तक आगलागिमा परि जलेका छन् । शिविर सचिव टिबी गुरुङले चिसो स्याँठमा बुधवारको रात बिताएका शरणार्थीलाई बिहिवारबाट स्थानिय विद्यालयमा बस्ने प्रबन्ध गरिएको बताए ।
राति पौने दश बजे बज सेक्टर ए-३ हट नम्बर ४ सय ७६ का लालमान लामगादेको आरनबाट उठेको आगोले सेक्टर ए-३ का अधिकांश घरमा क्षति पुगेको थियो । आगलागिबाट सत्ताईस वटा छाप्रा जलेर पूर्ण रुपमा नष्ट भएको र ३५ वटा थप क्षति हुन नदिन भत्काईएको झापाका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी लेखनाथ पोख्रेलले बताए । उनले भनेूक्षतिको पूर्ण विवरण आउन अझै बाँकी छ । ू शरणार्थीलाई बिहिवार बिहान जिल्ला दैवी प्रकोप उद्धार समितीका तर्फबाट २० कार्टुन चाउचाउ १५ बोरा चिउरा र ५० किलो दालमोठ उपलब्ध गराइएको छ । रेडक्रस र अन्य संस्थालेपनि लत्ताकपडा र खानेकुरा वितरण गरेका छन् ।

करोडौं लगानीको खानेपानी आयोजना बन्द हुने अवस्थामा

झापाको तोपगाछीमा संचालित खानेपानीका दुईवटा आयोजना बन्द हुने अवस्थामा पुगेका छन् ।

त्यहाँ संचालित तीनवटा मध्ये दुईवटा आयोजनाहरु सरकारी सहयोगको अभावमा बन्द हुन लागेका हुन् ।

तोपगाछी गाविसको वडा नं ३ मा रहेको स्कीम नम्बर दुई र सोही गाविसको स्कीम नम्बर तीन खर्च समेत धान्न नसक्ने अवस्थामा पगेर बन्द हुन लागेको उपभोक्ताले बताएका छन् ।

त्यस विषयमा सरकारको ध्यानाकर्षण गर्दा समेत सुनुवाई नभएको उपभोक्ता समितीका अध्यक्ष बावुराम कोईरालाले बताए । उनले भने ूकरोडौं लगानी गरि निमार्ण गरिएका आयोजना बन्द हुन लागे भनेर सरकारलाई घच्घच्यायौं तर हाम्रो आवाजलाई ध्यान दिईएन् । ू उनले आयोजना बन्द भए तीनसय भन्दा धेरै परिवार शुद्ध पिउने पानीबाट बन्चीत हुने र करोडौं रुपैयाँको लगानी डुब्ने बताए ।

उपभोक्ता संख्या कम भएका कारण संकलन हुने महशुल भन्दा विजुलीबत्ती र प्रशासनिक खर्च बढी हुने गरेकोले आयोजनालाई निरन्तरता दिन अफ्ठ्यारो भएको उपभोक्ता समितीका सचिव बिष्णु निरौला बताउँछन् । उनले भने आयोजनाबाट बितरण हुने पानी पिउने तीन सय २० जना उपभोक्ताबाट मासिक सोह्र हजार रुपैयाँ संकलन हुन्छ । तर कर्मचारी र विद्युत खर्च तीस हजार पुग्छ । मासिक घाटा घटाएर उपभोक्ता संख्या बढाउनका लागि पाईपलाईन बिस्तार गर्ने योजना सहित रकम माग गरेपनि सरकारले चासो नदिएको उनले बताए । ूपाँचसय जति उपभोक्ता पुगे आयोजना नाफामा जान्छ ।

उपभोक्ताले भौतिक योजना तथा निमार्ण मन्त्रालयमा डेलिगेसन गई विद्युतको महशुल मिनाहा गर्न र आयोजनाको पाईपलाईन बिस्तारका लागि बजेट माग गरेको तर रकम निकासा हुन नसक्ने जवाफ पाएको आयोजनाका संस्थापक उपाध्यक्ष टिका अधिकारीले बताए । उनले भनेूमन्त्रालयबाट तत्काल पैसा उपलब्ध हुन नसक्ने जवाफ पाएपछि निरास भएर फर्कियौं । स्थानिय उपभोक्ता बुद्धिमान पौडेलले सरकारी सहयोग आएमात्र आफूँहरुले पानी पिउन पाउने बताए ।

स्कीम नम्बर तीनका अध्यक्ष लोकेन्द्र माङलाक लिम्बुले त्यो आयोजनापनि घाटामा चलिरहेकोले बन्द हुने अवस्थामा पुगेको बताए । उनले भनेूसरकारले सहयोग नगर्ने हो भने आयोजना बन्द हुन्छ । विद्युतले धेरै पटक लाईन काटिसकेको छ । तर हाम्रो अनुरोधले मात्र सुचारु छ ।

तोपछागीमा वि।सं २०५९ सालमा तीन करोड रुपैयाँको लागतमा ओभरहेट ट्याङ्की सहितका तीनवटा आयोजना निमार्ण भएका थिए । ती आयोजनाहरुमा उपभोक्ताको समेत श्रम र लागनी रहेको छ । दुबै आयोजनाबाट वडा नम्वर ३६ ८२ र ७ का बासिन्दाले खानेपानीको सुविधा पाउँदै आएका छन् ।

एउटा पुस्तकालय जस्तो पुस्तकालय

झापाको गौरीगन्जमा पचपन्न वर्ष अघि निमिर्त पुस्तकालय समस्यामा परेको छ ।

तत्कालिन राज त्रिभुवनले वि।सं २०११ सालमा उद्घाटन गरेको उक्त पुस्ताकालय आर्थिक र पुस्तक अभावका कारण बन्द हुने अवस्थमा पुगेको हो ।

पुस्तकालय संचालन समितीका अध्यक्ष नविनकुमार जोसीले विद्यमान समस्याका कारण पुस्तकालय नै बन्द गर्नु पर्ने अवस्था आउन लागेको बताए । उनले भने- अरु केही समय यस्तै समस्या भईरहे पुस्तकाल बन्द गर्नुको विकल्प छैन् ।

पुस्तकालयको नाममा दाताले दिएको चार बिघा जमिन भएपनि त्यस्को आम्दानी नआउने गर्नाले थप समस्या भएको बताउँदै उनले भने- ठेकदारले आम्दानी नदिएका छैनन् । दिदाँ पनि पुरानै कुत नियम अनुसार दिन्छन् । अर्थ अभावमा पुस्तकालयमा पुस्तक थप्ने काम हुन नसकेको उनले बताए ।

पुराना भई च्यातिएका पुस्तकले भरिएका र्याक देखाउँदै पुस्तकालयका कर्मचारी नवराज घिमिरेले भने अब त धमिरा र किराले खाएका पुस्तक मात्र बाँकी छन् । नयाँ थप्ने काम भएको छैन् ।

उनका अनुसार पुस्तकालयमा नेपाली हिन्दी बंगाली साहित्यका पुराना किताव बाहेक क्याम्पसमा स्तरका केही किताव छन् । ती पनि सध्धे हालतमा भने छैनन् । स्थानिय विद्यार्थी रजत घिमिरेले भने- खॊजेका पुस्तक भेटिदैंन त्यही भएरपनि पढ्न जानेहरु कम हुन्छन् । आफूँ नियमित पत्रिका पढ्नका लागि मात्र पुस्तकालय जाने गरेको उनले बताए ।

पुस्तकालयको सदस्य बन्नु पर्ने अनिवार्य नियम लगाएको भएपनि केही वर्ष यता तीस जना भन्दा धेरै सदस्य भएका छैनन् । उनीहरुबाट प्रवेश शुल्क पच्चीस रुपैयाँ र मासिक पाँच रुपैयाँ लिने गरिएको छ । पहिले २ सय भन्दा धेरै सदस्य हुने गरेको बताउँदै अध्यक्ष जोसीले भने- पढ्नेहरुबाट समेत उठ्ने शुल्कले सहयोग पुग्दथ्यो तर अहिले त त्यो क्रमपनि घटेको छ । दाताबाट पुस्तक उपलब्ध हुन सके पुस्तकालयको रौनक फर्किने थियो कि ।